Program Operacyjny

Decyzją z dnia 7 grudnia 2007 r. Komisja Europejska zatwierdziła Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko na lata 2007 – 2013. To zwieńczenie wielomiesięcznych prac nad przygotowaniem największego w historii Unii Europejskiej programu. Wielkość środków unijnych zaangażowanych w realizację programu wynosi prawie 28 miliardów euro, co stanowi ok. 42% całości środków polityki spójności.

Cele programu

Celem programu jest poprawa atrakcyjności inwestycyjnej Polski i jej regionów poprzez rozwój infrastruktury technicznej przy równoczesnej ochronie i poprawie stanu środowiska, zdrowia, zachowaniu tożsamości kulturowej i rozwijaniu spójności terytorialnej. Program zgodnie z Narodowymi Strategicznymi Ramami Odniesienia (NSRO), zatwierdzonymi w dniu 7 maja 2007 r. przez Komisję Europejską, stanowi jeden z programów operacyjnych będących podstawowym narzędziem do osiągnięcia założonych w nich celów przy wykorzystaniu środków Funduszu Spójności i Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko jest również ważnym instrumentem realizacji odnowionej Strategii Lizbońskiej, a wydatki na cele priorytetowe UE stanowią w ramach programu 66,23% całości wydatków ze środków unijnych.

Obecny kształt programu

Łączna wielkość środków finansowych zaangażowanych w realizację Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko na lata 2007-2013 wyniesie 37,6 mld euro, z czego wkład unijny wynosić będzie 27,9 mld euro, zaś wkład krajowy – 9,7 mld euro.<-br> Podział środków UE dostępnych w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko pomiędzy poszczególne sektory przedstawia się następująco:

1. Środowisko – 4,8 mld euro.
2. Transport – 19,4 mld euro.
3. Energetyka – 1,7 mld euro.
4. Kultura – 490,0 mln euro.
5. Zdrowie – 350,0 mln euro.
6. Szkolnictwo wyższe – 500,0 mln euro.

Dodatkowo dla Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko przewidziane zostały środki na pomoc techniczną (w sumie 581,3 mln euro).

W ramach programu realizowanych będzie 15 priorytetów:

1. Gospodarka wodno-ściekowa – 3 275,2 mln euro (w tym 2 783,9 mln euro z FS).
2. Gospodarka odpadami i ochrona powierzchni ziemi – 1,430,3 mln euro (w tym 1,215,7 mln euro z FS).
3. Zarządzanie zasobami i przeciwdziałanie zagrożeniom środowiska – 655,0 mln euro (w tym 556,8 mln euro z FS).
4. Przedsięwzięcia dostosowujące przedsiębiorstwa do wymogów ochrony środowiska – 667,0 mln euro (w tym 200,0 mln euro z EFRR).
5. Ochrona przyrody i kształtowanie postaw ekologicznych – 105,6 mln euro (w tym 89,9 mln euro z EFRR).
6. Drogowa i lotnicza sieć TEN-T – 10 548,3 mln euro (w tym 8 802,4 mln euro z FS).
7. Transport przyjazny środowisku – 12 062,0 mln euro (w tym 7 676,0 mln euro z FS).
8. Bezpieczeństwo transportu i krajowe sieci transportowe – 3 465,3 mln euro (w tym 2 945,5 mln euro z EFRR).
9. Infrastruktura energetyczna przyjazna środowisku i efektywność energetyczna – 1 403,0 mln euro (w tym 748,0 mln euro z FS).
10. Bezpieczeństwo energetyczne, w tym dywersyfikacja źródeł energii – 1 693,2 mln euro (w tym 974,3 mln euro z EFRR).
11. Kultura i dziedzictwo kulturowe – 576,4 mln euro (w tym 490,0 mln euro z EFRR).
12. Bezpieczeństwo zdrowotne i poprawa efektywności systemu ochrony zdrowia – 411,8 mln euro (w tym 350,0 mln euro z EFRR).
13. Infrastruktura szkolnictwa wyższego – 588,2 mln euro (w tym 500,0 mln euro z EFRR)
14. Pomoc techniczna - Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego – 220,9 mln euro (w tym 187,8 mln euro z EFRR).
15. Pomoc techniczna - Fundusz Spójności – 462,9 mln euro (w tym 393,5 mln euro z FS).

Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej jest Instytucją Wdrażającą priorytet I, II, III i IV (na podstawie Porozumienia podpisanego w dniu 26 czerwca 2007 r. z Ministrem Środowiska jako Instytucją Pośredniczącą oraz Aneksu nr 1 i Aneksu nr 2 do tego Porozumienia) oraz 3 działania priorytetu IX (na podstawie Umowy zawartej w dniu 5 października 2007 r. z Ministrem Gospodarki jako Instytucją Pośredniczącą).

Zarządzanie programem

Instytucją Zarządzającą POIiŚ jest minister właściwy ds. rozwoju regionalnego, który wykonuje swoje funkcje przy pomocy Departamentu Koordynacji Programów Infrastrukturalnych w Ministerstwie Rozwoju Regionalnego.
Instytucja Zarządzająca podpisała Porozumienia z IP, w których przekazała realizację części swoich zadań Instytucjom Pośredniczącym:

• Ministerstwo Środowiska (priorytety I-V).
• Ministerstwo Infrastruktury (priorytety VI-VIII).
• Ministerstwo Gospodarki (priorytety IX-X).
• Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego (priorytet XI)
• Ministerstwo Zdrowia (priorytet XII).
• Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego (priorytet XIII).

Realizacja programu

Zgodnie z Art. 28 ust.1 Ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju, w ramach programu mogą być dofinansowane projekty:

1. Indywidualne - o strategicznym znaczeniu dla realizacji programu, wskazywane przez instytucję zarządzającą zgodnie z kryteriami zatwierdzonymi przez Komitet Monitorujący.
2. Systemowe - polegające na dofinansowaniu realizacji zadań publicznych określonych w odrębnych przepisach.
3. Wyłonione w trybie konkursu.

Planowany harmonogram uruchomienia programów krajowych na lata 2007-2013 można znaleźć na stronie internetowej Ministerstwa Rozwoju Regionalnego.
W harmonogramie tym Instytucje Zarządzające krajowymi programami operacyjnymi wskazały indykatywne terminy rozpoczęcia pierwszych naborów wniosków oraz orientacyjne terminy wydania pierwszych decyzji o dofinansowaniu projektów w ramach poszczególnych działań. Terminy rozpoczęcia naborów wskazane w harmonogramie mają charakter prognostyczny. Z uwagi na szereg czynników warunkujących uruchomienie naborów, podane daty mogą ulec zmianom.
Informacje na temat POIiŚ znajdują się również na stronie internetowej oraz na stronie Ministerstwa Rozwoju Regionalnego.

Działanie 1.1 Gospodarka wodno-ściekowa w aglomeracjach powyżej 15 tys RLM

Opis priorytetu na podstawie Szczegółowego Opisu Priorytetów Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko opracowanego na podstawie programu operacyjnego zatwierdzonego przez Komisję Europejską decyzją z dnia 7 grudnia 2007 roku oraz uchwałą Rady Ministrów z dnia 3 stycznia 2008 r.

Finansowanie – Fundusz Spójności (2 783,94 mln euro)

Cel działania:

Wyposażenie (do końca 2015 r.) aglomeracji powyżej 15 tys. RLM w systemy kanalizacji zbiorczej oraz oczyszczalnie ścieków zgodnie z wymogami dyrektywy Rady 91/271/EWG w sprawie oczyszczania ścieków komunalnych.

Przykładowe rodzaje projektów:

Budowa, rozbudowa lub modernizacja oczyszczalni ścieków komunalnych lub/i budowa i modernizacja systemów kanalizacji zbiorczej w aglomeracjach powyżej 15 000 RLM ujętych w Krajowym Programie Oczyszczania Ścieków Komunalnych. Dodatkowo, w uzasadnionych przypadkach, w zakres projektu może zostać włączona budowa i modernizacja systemów zaopatrzenia w wodę oraz budowa kanalizacji deszczowej.

Beneficjenci:

1. Jednostki samorządu terytorialnego i ich związki.
2. Podmioty świadczące usługi publiczne w ramach realizacji obowiązków własnych JST.

Maksymalny udział środków UE w wydatkach kwalifikowanych: 85%

Minimalny wkład własny beneficjenta - 15% wydatków kwalifikowanych oraz wszystkie wydatki większe niż luka finansowa.
Lista wydatków kwalifikowanych zgodnie z "Wytycznymi w zakresie kwalifikowania wydatków w ramach PO Infrastruktura i Środowisko.

Minimalna wartość projektu - bez ograniczeń.

Dla I priorytetu istnieją dwa tryby wyboru projektów; tryb indywidualny (projekty uwzględnione na liście indykatywnej) oraz tryb konkursowy. Z wnioskodawcami projektów ujętych na liście indykatywnej zawarte zostały umowy dotyczące przygotowania projektu indywidualnego tzw. pre-umowy, w których m.in. zapisany jest harmonogram przygotowania projektu wraz z terminem złożenia wniosku o dofinansowanie. W ramach I osi NFOŚiGW zawarł 17 takich umów. Nabory wniosków w trybie konkursowym są ogłaszane przez Instytucję Pośredniczącą – Ministerstwo Środowiska. NFOŚiGW pełni funkcję Instytucji Wdrażającej w przypadku projektów o koszcie całkowitym powyżej 25 mln euro. Dla projektów o koszcie całkowitym do 25 mln euro Instytucją Wdrażającą jest właściwy Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska.
Komórką odpowiedzialną za projekty finansowane w ramach I osi Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko jest Departament Ochrony Wód. Departament zajmuje się monitorowaniem przygotowania i wdrażania przedsięwzięć wdrażanych w trybie indywidualnym o wartości co do zasady większej niż 25 mln euro jak również jest odpowiedzialny za wdrażanie projektów ‘dużych” wyłanianych w trybie konkursowym. Jest jednak grupa projektów mniejszych, dla których na podstawie porozumień zawartych z wojewódzkimi funduszami ochrony Środowiska i gospodarki wodnej NFOŚiGW pełni rolę instytucji wdrażającej. Z beneficjentami projektów wyłonionych do dofinansowania NFOŚiGW będzie zawierał Umowy o dofinansowanie.
W perspektywie finansowej 2007 – 2013 przedsięwzięcia ubiegające się o dofinansowanie w ramach POIiŚ muszą spełniać wymogi określone w Kryteriach wyboru projektów dla PO IiŚ zatwierdzonych przez Komitet Monitorujący POIiŚ, będące załącznikiem do Szczegółowego opisu priorytetów PO IiŚ. Departament prowadzi pierwszy etap oceny wniosków - w oparciu o kryteria formalne i merytoryczne I stopnia.
Departament pełni funkcję doradczą w procesie przygotowania dokumentacji niezbędnej do uzyskania decyzji o dofinansowaniu z FS. W ramach działalności Departamentu realizowana jest pomoc techniczna ze środków Funduszu Spójności z Memorandum Finansowego 2002/PL/16/P/PA/013. W ramach tego Memorandum dofinansowywane jest w wysokości 75% kosztów opracowanie dokumentacji niezbędnej do złożenia wniosku o dofinansowanie z FS: przede wszystkim studium wykonalności i wniosek o dofinansowanie. NFOŚiGW jest zamawiającym w umowach z wykonawcami.